Mazzel tov

Margot Vanderstraeten, Vlaamse schrijfster en journalist, publiceerde afgelopen jaar haar eerste non-fictionele boek: Mazzel Tov. In Mazzel Tov keren we terug naar het studentenleven van de schrijfster in Antwerpen eind jaren ’80. Daar studeert de twintigjarige Margot aan het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken. Dit is tevens de plek waar zij geconfronteerd wordt met een vacature voor werkstudent bij een orthodox-joodse familie, de familie Schneider.

De religieuze achtergrond van de familie – en van de kinderen die zij zou gaan ondersteunen met huiswerk doordeweeks – vormt voor Margot geen probleem. Wel komt ze er al snel achter dat ze weinig afweet van de (orthodox) joodse cultuur:

“Ik meldde me bij een herenhuis met een brede gevel, een glimmende verschijning die niet zo lang geleden gerenoveerd leek. Op de vensterbank naar de deur prijkte, voor de vitrage, een kandelaar met vele koppen. Boven de deurbel hing een doorzichtige koker waarin, zo leek het, een opgerold stukje papier zat. Ik veronderstelde dat het om een soort fortunecookie ging (…)”

Margot komt er later achter dat de kandelaar een Menora is, die met Sjabbat wordt aangestoken, en dat de koker met het ‘fortunecookie’ eigenlijk een mezoeza is, een deurpostkoker gevuld met een stuk tekst uit de Thora, het heilige boek van de joden. Hoewel haar baan bestaat uit het onderwijzen van twee van de vier kinderen uit het gezin Schneider, Jakov en Elzira, leert Margot misschien niet wel meer van hen. In zes jaar tijd maakt Margot kennis met de gebruiken van de orthodox-joodse cultuur. Ze staat open voor de cultuur, maar dat betekent niet dat ze het altijd begrijpt of waardeert. Zo vindt Margot het hinderlijk dat zij zich moet verdedigen tegenover vader Schneider voor haar links-politieke voorkeur en kan zij niet geloven dat de jonge Elzira zich vrijwillig laat ‘uithuwelijken’ door een sjadchen, een koppelaarster. Achteraf bleek het veel meer dan een baan te zijn. De band met de familie Schneider blijft ook intact wanneer de kinderen al volwassen zijn. Margot bezoekt hen in Israël en in hun uiteindelijke thuishaven New York. De orthodox-joodse gemeenschap blijft misschien gesloten, maar de familie Schneider heeft de armen geopend voor de nieuwsgierige, kritische, soms wat naïeve, maar bovenal hartverwarmende Margot. De aanhouder wint!

Waardevol en gedurfd vind ik de wijze waarop Vanderstraeten de ik-persoon in Mazzel Tov keer op keer de verbinding tracht te leggen tussen het lot van de joodse gemeenschap en dat van (moslim)vluchtelingen uit het Midden-Oosten. De verhouding tussen de twee culturen is beladen, dat blijkt ook uit de discussies over Israël en Palestina, toch lijkt Margot hier een verbindende rol te willen spelen.

Margot Vanderstraeten heeft met Mazzel Tov een informatief boek over het (orthodox) jodendom geschreven, verpakt in aantrekkelijk proza. Haar kwaliteiten als schrijver en als journalist komen hier harmonieus tot elkaar. Ik hoop dat het boek gelezen wordt en dat men na het lezen inziet hoe verrijkend het kan zijn om open te staan voor ‘de ander’ in het leven.

Geschreven bij Mazzel tov

ik vond dit een heel goed boek: het leest heel makkelijk maar toch verveelt het niet en leer je heel wat kennen over de Joodse gemeenschap. Deze gemeenschap leeft erg op zichzelf, ikzelf wist er eigenlijk heel weinig van. Ook de relaties tussen de verschillende familieleden en de auteur wordt luchtig maar goed omschreven.

Vanderstraeten presteert wat elke schrijver groot maakt: tonen hoe mooi en moeilijk het is om mens te zijn onder de mensen. Mazzel tov is een heel straf boek schreef Filip Rogier in de Standaard. Dat maakte mij nieuwsgierig. Ik kan alleen maar de recensent gelijk geven dit boek is een "must read" voor iedereen.

Geschreven bij Mazzel tov

'Mazzel tov' komt uit het Jiddisch en betekent zoveel als 'Het allerbeste'. Gelukwensen dus. Persoonlijk zou ik het boek van Margot Vanderstraeten ook willen bestempelen als 'het allerbeste'. Daarom mijn vijf sterren voor dit autobiografisch boek.

Je kruipt in de huid van de studente die bij het Antwerpse orthodox-joods gezin Schneider aan de slag gaat om de kinderen te helpen met hun huistaken. Net als de voor de lezer, is het voor het hoofdpersonage een bijzondere inleving. Samen met de auteur komen we binnen bij dat gesloten gezin, waar je anders zelden of nooit over de vloer komt, De buitenzijde van een cultuur of gemeenschap staat nooit gelijk met de binnenzijde. Dat besef je wel, na het lezen van dit boek. Ook de periode waarin het zich afspeelt is interessant. Op de achtergrond is de Golfoorlog aan de gang en die altijd durende spanning in het Midden- Oosten. Dat de werkstudente een Iraanse vriend heeft, maakt het zeker niet gemakkelijker. De band die ze opbouwt met de jonge Elvira en Jozef maakt het boek nog intrigerender. Opgroeien is wellicht nooit gemakkelijk. In geen enkel milieu.

Het is misschien geen continu een gevoel van sympathie dat je voelt tijdens het lezen. Noch met het gezin, noch met de werkstudente, noch met de kinderen. Net dat maakt het boek ook zo sterk. Maar sympathie voor het boek, voor de prachtige taal, voor deze auteur, voel je des te meer.

Margot Vanderstraeten heeft zes jaar lang de kinderen van de orthodox-joodse familie Schneiders begeleid bij hun huiswerk. In Mazzel tov doet ze verslag van deze jaren. Na een wat ongelukkige kennismaking met de ouders start Margot dan toch als huiswerkbegeleidster in het gezin. Met name met Elzira en Jakov bouwt zij een band op, waardoor ze steeds meer betrokken wordt in hun gesloten orthodox-joodse wereld. Die band houdt stand lang nadat de huiswerkbegeleiding afgesloten is. Margot zoekt hen bijvoorbeeld op in Israël en in New York.

In Mazzel tov krijgt de lezer een boeiend inkijkje in de wereld van een orthodox-joodse familie. Toch komen de wetten en tradities meer zijdelings aan de orde. Een veel belangrijker thema uit dit boek is over hoe een vriendschap zich kan vormen en kan standhouden als de mensen uit twee zulke verschillende culturen komen. Hoe erg je ook naar elkaar toegroeit, helemaal open naar elkaar zijn blijft een lastig punt en lang niet alle onderwerpen zijn gemakkelijk bespreekbaar. Margot vraagt zich in haar boek dan ook af: “Waar hielden respect en voorzichtigheid op en gingen ze over in taboe?”

Margot heeft de relaties die zij gevormd heeft bij de familie Schneiders op een boeiende manier beschreven. De lezer wordt meegesleept in haar beleving van haar tijd als werkstudente. Ondanks dat de gebruiken uit de joodse traditie wat uitgebreider aan bod hadden kunnen komen, is het een interessant verhaal over vriendschap die verschillende culturen overstijgt, maar daar toch ook door beperkt wordt.

Margot Vanderstraeten is schrijfster en journaliste. Zij heeft gestudeerd aan de universiteit Antwerpen voor vertaalster en tolk.

Het verhaal begint in 1987, Margot reageert op een advertentie waarin een student wordt gezocht die de vier kinderen van de Fam. Schneider kan begeleiden bij hun huiswerk. Na eerst afgewezen te zijn wordt zij later alsnog gevraagd te komen helpen.
De familie Schneider is orthodox-joods en de religieuze wetten worden streng nageleefd. De vier kinderen Simon, Jakov, Elzira en Sara zitten op streng Joodse scholen en hebben niet veel vrienden. Margot trekt het meest op met Elzira de oudste dochter en Jakov de jongste zoon.
Er breekt voor Margot en de familie Schneider een periode aan van aftasten, luisteren, vragen en begrip opbrengen voor elkaar.
Margot leert heel veel over de Joodse cultuur, , de tradities, vasten, feesten en de steun aan elkaar onderling. De familie. Schneider heeft het moeilijk met de manier van leven van Margot die ongehuwd samenwoont met haar Iraanse vriend. Margot stelt de kinderen en ouders kritische vragen en dat is andersom ook het geval. Beide leren van elkaar met groot wederzijds respect.
De band met de familie blijft ook als de kinderen al het huis uit zijn. Margot correspondeert met Elzira en zoekt haar zelfs op in New-York waar zij na haar huwelijk woont. Ook bij Simon in Israel heeft zij een goede tijd.
Dit boek geeft op een mooie en open manier een inkijkje in de gesloten gemeenschap van de Orthodoxe -Joden. En hoe wij allen met onze grote verschillen kunnen samenleven.
De prettige schrijfstijl met humor en verrassend eerlijk houden de lezer tot het einde geboeid.
Het boek is gedeeltelijk autobiografisch maar de namen van de hoofdpersonen zijn fictief, dit in verband met hun privacy

Ik vind het een fantastisch boek. Vroeger heb ik "the chosen" en "the promise" van Chaim Potok gelezen en ik was er van onder de indruk, maar het was een boek van een joodse schrijver van en over joodse mensen, maar Mazzel tov beziet een joodse familie door de ogen van een buitenstaander en ik heb er veel van geleerd.

Geschreven bij Mazzel tov

Begrijpen en respecteren en bewust zijn dat geen enkele cultuur de absolute waarheid in pacht heeft.

Geschreven bij Mazzel tov

De auteur kijkt in dit boek terug op een periode die ruim twintig jaar geleden begon. Ze studeert op dat moment voor tolk/vertaler in Antwerpen en is op zoek naar een bijbaantje. Ze solliciteert bij een orthodox-Joodse familie die op zoek is naar een studiebegeleider voor de vier kinderen. Nadat ze in eerste instantie wordt afgewezen, mag ze na een paar weken toch starten. Dit groeit uit tot een band tussen haar en de familie Schneider die tot op heden nog steeds bestaat. Mazzel tov bestaat uit drie delen die elk een andere tijdsperiode beslaan. Als vrije studente met een katholieke achtergrond, samenwonend met een Iraanse politieke vluchteling, zet ze stappen in een totaal andere wereld. Met veel warmte en respect beschrijft ze van binnenuit het leven van een hedendaags orthodox-Joods gezin. Dit leidt tot verrassende inzichten. De manier waarop de auteur haar bevindingen ook afzet tegenover haar leven met haar vriend die Moslim is en uit een andere cultuur komt, voegt veel toe. Ook de familie Schneider gaat heel respectvol om met Margot en haar leven. Vooral met de oudste dochter krijgt Margot een intieme band. Dit wordt duidelijk heel erg gewaardeerd door haar ouders. Mazzel tov is meer dan een portret van een orthodox-Joodse familie en haar gewoonten, maar ook over de denkwijze en de manier waarop ze in het leven staan. Dit voortvloeiend uit eeuwenlange ervaringen van het Joodse volk. Mazzel tov biedt hoop in een wereld van groeiende intolerantie.

Goed geschreven, ontroerend boek