Een reiziger

Een reiziger van John Boyne is een reis door de geschiedenis dat zich over eeuwen en continenten heen afspeelt. Het is opgedeeld in twaalf delen, elk deel voorzien van een titel en een fraaie illustratie die op dat deel slaat.

Elk deel bevat verhalen, die met elkaar verbonden zijn door regelmatig terugkerende gebeurtenissen. Onderwerpen erin zijn o.a. De vrouw ondergeschikt aan de man, slavernij, mannen die hun zoon veroordelen als ze anders zijn.

Een reiziger begint in Palestina AD1 met de babymoorden bevolen door Koning Herodes door zijn soldaten. Het gaat verder in Turkije AD41, naar Roemenië AD105 en zo gaat het door van land naar land over de hele wereld. Bij elk hoofdstuk kom je verder in de tijd. In deel 12 komt Trump ten tonele en John Boyne fantaseert er een eind op los. Het einde der tijden nadert.

“Het was voorbij. Het einde van de beschaving zoals we die kenden.”

Het lijkt niet te passen bij de rest van het boek, maar past wel in de lijn van hoe de mens bezig is de aarde te vernietigen.

Het verhaal wordt verteld vanuit een niet genoemde verteller, een soldatenzoon. die zijn levensverhaal verteld. Het is een zoon, die door zijn vader vernederd wordt, omdat hij niet wil vechten, maar andere dingen met zijn leven wil doen zoals kunst creëren en ontwerpen.

Als een rode draad door de eerste acht delen loopt de wraak die de onbekende verteller wil uitvoeren
En dan opeens worden de hoofdstukken rommeliger en is de vertelwijze anders. De onbekende verteller zit in verschillende gevangenissen, gedurende de laatste delen.

John Boyne laat je met Een reiziger naar de wereld kijken op een bijzondere manier, door te suggereren dat de verteller de herinneringen van een voorgaand leven met zich meedraagt.

Het is gedeeltelijk verwarrend, het verhaal gaat ongewijzigd door met ogenschijnlijk nieuwe personages en het lijkt alsof de tijd niet verstrijkt. Dit terwijl de tijd ongehinderd door gaat en we ons verder bewegen over de aardbol.

Na verloop van tijd wordt het voor mij eentonig en voorspelbaar. Het leukste is elke dag een deel te lezen om zo het plezier in het lezen van Een reiziger niet te verliezen

Het is niet een boek, dat je achter elkaar uit wilt lezen. Je wilt de verhalen absorberen en analyseren. Want wat verbindt de verschillende verhalen met elkaar is de vraag die je als lezer voortdurend stelt?

De boekenconducteur van de NS, riep Een reiziger van John Boyne uit tot Treinboek van de maand juni. De titel van het boek past natuurlijk geweldig bij de spoorwegen. Maar het boek sluit ook nog eens erg goed aan bij het thema van de Boekenweek 2021, Tweestrijd. De hoofdpersoon van het boek staat bijna 500 bladzijden lang in tweestrijd.

Het verhaal van De reiziger start aan het begin van onze jaartelling. In Palestina woont een gezin dat bestaat uit een vader, moeder en hun twee zoons. Het bijzondere is dat elk volgend hoofdstuk zich in een latere tijd en in een ander land afspeelt. De hoofdpersonen krijgen in elk hoofdstuk een andere naam, maar hun verhaal blijft zich ontwikkelen. We leren hun karakters, geheimen en talenten steeds beter kennen. De grootte van het gezin neemt toe door geboorten en huwelijken en af door de dood. Steeds maakt het verhaal tijdsprongen van tientallen jaren. Het eindigt in de toekomst, het jaar 2080.

De hoofdpersoon is een kunstzinnige, creatieve en sociale man. In elke nieuwe tijd beoefent hij een ander vak: schoenmaker, zeilenmaker, metaalbewerker, pottenbakker, houtbewerker, kledingmaker, toneelschrijver, dichter enz. De man trouwt driemaal, maar al zijn echtgenotes overlijden kort na hun huwelijk.

De oorspronkelijke titel van het boek is A traveller at the gates of wisdom. De ik-persoon maakt een tijdreis door twee millenniums. Door de eeuwen heeft de mens zich enorm ontwikkeld. Ook de ik-persoon is een wijs man geworden. Toch is zijn en onze eindbestemming is nog lang niet bereikt. We maken nog steeds dezelfde fouten als twee eeuwen terug.

In het boek komen enkele personages uit voorgaande boeken van Boyne terug. In 1790 zit de ik-persoon in de gevangenis van Hohenasper in Duitsland. Zijn broer overhandigd hem een krant waarin een interview staat met ketelbinkie Turnstile. John Jacob Turnstile is de hoofdpersoon van het boek De scheepsjongen. Als de ik-persoon in 1832 in de Bridewell gevangenis in Glasgow zit, krijgt hij bezoek van Matthieu Zéla. Zéla is de hoofdpersoon van Dief van de tijd. Ook heeft hij een bijrol in De scheepsjongen. In 1916 zit hij met Joe Patience in de Shepton-Mallet gevangenis in Engeland. Joe is de buurman van Georgie Summerfield uit De jongen die zijn vader zocht. Joe zit in de gevangenis omdat hij dienstweigeraar is. De hoofdpersoon mag de gevangenis verlaten in ruil voor een reisje naar de frontlinie in Frankrijk. Hier ontmoet hij Sergeant Clayton, Will Bancraft, Tristan Sadler uit de Witte veer.

De ik-persoon ontmoette ook veel bekende mensen. Zo verzorgde hij keizer Commodus, toen deze als kind met de pest besmet was. Hij maakte een Shivabeeld in opdracht van koning Balitung. Hij werkte samen met Michelangelo aan het plafond van de Sixtijnse Kapel en ging zelfs op audiëntie bij Paus Julius. Ook assisteerde hij William Shakespeare tijdens de uitvoering van zijn toneelstuk ‘Julius Caesar’ en voer mee op de boot van Abel Tasman.

Hoewel dit boek heel ander is dan wat ik van de Ierse schrijver gewend ben, kwamen er toch wel een paar echte Boyne thema’s voorbij: homoseksualiteit, de invloed van het geloof/ de kerk, schuldgevoelens, familiebanden en seksueel misbruik. Andere interessante thema’s waren: machtsverhoudingen, spijt, gender, reïncarnatie, verraad en natuurlijk tweestrijd.

Seksueel misbruik: Er is veel aandacht voor seksueel misbruik in het boek. De stiefdochter van de hoofdpersoon werd misbruikt door haar vader en een koning misbruikte kleine jongens om ze vervolgens ook nog eens te laten vermoorden. De hoofdpersoon vond dat pedofilie en incest niet ongestraft mocht blijven. Lees verder: https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/een-reiziger-john-boyne-deel-2 Alle recepten uit het boek: https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/een-reiziger

John Boyne die al naam maakte met De jongen in de gestreepte pyjama, dat ook al verfilmd is, en die veel meer boeken geschreven heeft, komt dit keer met een heel origineel verhaal. Een gezin dat bestaat uit vader, moeder en twee zoons woont in Palestina ten tijde van de kindermoord door Herodes in het jaar AD 1. De vader wordt verplicht, in opdracht van de koning, alle kinderen tot de leeftijd van twee jaar te vermoorden. De oudste zoon lijkt op de vader, hij is net zo bloeddorstig. De tweede zoon is veel zachtaardiger van karakter en heeft de creativiteit van zijn moeder.

Het verhaal van dit gezin waarbij later nog meer kinderen geboren worden, wordt door het boek heen verteld, waarbij de tweede zoon de hoofdpersoon is. Het bijzondere aan dit verhaal is, is dat het volgende hoofdstuk zich telkens jaren later afspeelt, maar dat het gezin nauwelijks verder is gegroeid. Steeds worden de namen van de personages veranderd, alleen de beginletter blijft gelijk, zodat je meteen weet met wie je te maken hebt. Ook de beroepen veranderen, alleen de essentie blijft gelijk. De ene keer is de vader soldaat, een andere keer legionair, jager of visser. De beroepen die de tweede zoon krijgt, hebben altijd iets creatiefs, wat behoorlijk tegen het zere been van de vader is.

Het boek bestaat uit twaalf delen en een epiloog, die allemaal een bepaald thema hebben en voorafgegaan worden door een tekening. Ieder deel bestaat weer uit een aantal korte hoofdstukken die zich allemaal in een ander land en in een andere tijd afspelen. Bij het eind van het boek ben je aanbeland in 2080 en ben je in alle uithoeken van de wereld geweest. In ruim twee millennia ben je met dezelfde persoon overal meegereisd naar allerlei landen met telkens andere gebruiken, maar met voortzetting van hetzelfde verhaal.

De schrijfstijl van John Boyne is prettig en het verhaal verloopt vlot. Om van al deze landen de juiste informatie te geven en in de juiste tijd te plaatsen, moet hij heel veel research gedaan hebben. Bekende voorvallen uit de geschiedenis zijn herkenbaar en op het eind komt zelfs president Trump nog voorbij. Het eind van het boek laat zien dat de auteur geen positieve visie heeft op het voortbestaan van de aarde en zijn oplossing is erg origineel gevonden.

Er komen veel thema’s voor in het boek, van onderdrukking van de vrouw tot slavernij, van seksueel misbruik tot homoseksualiteit, machtsmisbruik, wraak en haat, om maar een kleine greep te doen uit de vele onderwerpen. De originele titel benadert meer de essentie dan de vertaling. A traveller at the gates of wisdom zegt meer dan alleen Een reiziger. De hoofdpersoon wordt door alles wat hij meemaakt in zijn leven, een steeds wijzere man. Een reiziger is het verhaal over één persoon, maar is tevens de geschiedenis van de mensheid in het algemeen. Want, zoals Boyne aangeeft: “Eén ding weet ik in ieder geval zeker; de dingen om ons heen kunnen veranderen, maar onze emoties blijven altijd hetzelfde.”

Een reiziger is een intrigerend, origineel verhaal. Een echte aanrader voor de liefhebber van literaire fictie!