Na het overweldigende succes van de fenomenale, vuistdikke kroniek 'Het achtste leven (voor Brilka)' - haar derde roman, maar het eerste werk van Haratischwili dat in een Nederlandse vertaling uitkwam - waren de verwachtingen van haar tweede vertaalde tweede roman hooggespannen. Zullen de lezers ook dit verhaal in hun hart sluiten?
Het is 1995 en in de Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië woedt de Eerste Tsjetsjeense oorlog die het Russische leger naar het dorp heeft getrokken waar de zeventienjarige Noera Gelajeva woont. Noera droomt van een beter leven, zonder oorlog en ziet zichzelf het liefst verhuizen naar rustiger oorden.
In Moskou duikt de zachtaardige Malysj het liefst met zijn neus in de boeken, ziet er geen brood in om het leger in te gaan, zoals zijn dode vader hem was voorgegaan, maar zijn moeder heeft een andere visie en doet erg haar best om hem op andere gedachten te brengen. Veelvuldig vertelt ze haar zoon over de heldendaden van zijn vader, die in Afghanistan zijn missie uitdroeg om de mensheid te redden. Wat ze hiermee bereikt is dat Malysj's beeld van zijn vader met elk verheerlijkend verhaal daalt, maar vaders spullen worden uit het stof gehaald en Malysj kan niet anders dan het te zien als een fait accompli. Met een zwaarmoedig hart vertrekt hij om dienst te doen.
Hier schetst de auteur een indringend beeld van een jonge man die in zijn leven noodgedwongen een heel ander pad zal moeten bewandelen dan hij voor zichzelf voor ogen had.
Het gelaagde verhaal kent meerdere plots - zowel qua personage, als qua tijd - en vier protagonisten. Hierdoor verspringt ook het perspectief en wisselt de auteur tussen het ik- en hij-perspectief. Ook deze keer spelen de oorlog en onverwerkte gebeurtenissen een grote rol. In een interview dat ik bijwoonde, vertelde Haratischwili over de research die ze heeft gedaan in het hedendaagse Tsjetsjenië, over de angst die overal voelbaar is; een geïsoleerd land dat officieel nog steeds een deel van Rusland is en een dictatoriaal bewind heeft. Nog altijd is de bevolking niet vrij om openlijk te praten en de beeltenis van Poetin hangt op elke straathoek in het opnieuw opgebouwde land dat qua uiterlijk nu het gevoel geeft of je je in Dubai bevindt.
De invloed die de oorlog en de daarmee verbonden geschiedenis heeft op het mens-zijn, wordt pijnlijk duidelijk en mondt uit in gruwelijkheden. Wanneer de soldaten door hun meerdere worden gesnapt tijdens een van de voedseltransacties, wordt Noera als represaille gevangen genomen en in het bijzijn van de vier jonge soldaten gemarteld, maar ze houdt zich ijzersterk wat alleen maar meer woede opwekt. Het gebeuren en vooral het ijzingwekkende einde zal Malysj zijn verdere leven niet meer van zijn netvlies kunnen wissen en doet hem verharden tot een meedogenloos man.
Haratischwili heeft ook deze keer weer bewezen een rasverteller te zijn en weet te raken, hard te raken. Een diepe buiging voor de auteur die het niet schuwt om ook de politieke omstandigheden in een dictatuur aan de kaak te stellen.
De vele personages die ze ten tonele voert maken het voor sommigen misschien een complex boek, maar allemachtig... wat is dit weer smullen.
'De klok in de andere kamer stond op vijf voor twaalf. Dadelijk zou hij het spel openen.'