Geschreven bij Panama Papers
Dat de economische crisis van 2008 geen crisis van de rijken was, is allang duidelijk. Sterker, de rijkste 1% van de wereld is nog rijker geworden op kosten van de 99% niet-rijken. En, schaamteloos. Het gaat niet alleen om mensen, die hun geld verdiend hebben met ondernemen. Het gaat juist ook om de nodige presidenten, regeringsleiders, parlementsleden en sportbondbestuurders. Mensen, die eigenlijk betaald worden van wat gewone mensen opbrengen met belastingen en contributies.
Twee onderzoeksjournalisten van de Süddeutsche Zeitung, in de wandeling de broers Obermayer/maier genoemd, beschrijven in het boek Panama Papers verschillende voorbeelden van dit crimineel gedrag. Enkele van de voorbeelden waren al eerder in de krant of het televisienieuws. In dit boek worden ze uitgebreider en in de chronologie van de informatieverzameling beschreven.
De wijze waarop die informatieverzameling verloopt, is fascinerend. Het begint met een eenvoudige mail aan de Süddeutsche Zeitung van een, ook voor de journalisten, onbekende informant. Of ze geïnteresseerd zijn in data. De informant wil anoniem blijven en schrijft daarom onder een schuilnaam. Hij is bang om als klokkenluider opgepakt en veroordeeld te worden. Voorbeelden zat wat dat betreft. Voordat hij bij Obermayer/maier komt, heeft hij eerder zijn aanbod aan andere media gedaan, maar die wilden er niet op ingaan. De twee Duitse journalisten doen dat wel en hebben er geen spijt van gekregen. Uiteindelijk krijgen ze van de informant 2,6 terabyte aan data. Het gaat om een enorme hoeveelheid documenten, die door de informant is onderschept. Informatie over veel bekende mensen in private en publieke functies, die via geheime constructies de belastingen in hun eigen landen hebben ontdoken. Of hun geld hebben verkregen door corrupte en/of frauduleuze handelingen. Een advocatenkantoor in Panama heeft hen hierin ruimhartig geholpen. Uiteraard tegen een even ruimhartige vergoeding.
Met dit boek word je gewaar hoe de rijken van deze wereld steeds rijker worden, ook in economisch slechte tijden. Wetten en regels gelden niet voor hen, vinden ze zelf. Ze gaan hun eigen weg. Een weg, die zo loopt dat ze keurig de wetten en regels kunnen vermijden. En, natuurlijk voor hen het belangrijkste, dat ze niet de belastingen hoeven te betalen die bij hun inkomens passen. En, nog erger, een aantal laat gewoon geld overmaken van de rekeningen van de staat, de stad of de sportbond, waar ze toevallig voor werken. Dat heet dus stelen.
Inmiddels heeft de Panama Papers al zijn slachtoffers gemaakt. De premier van IJsland is hiervan tot nu toe de meest prominente. Al een paar dagen na de publicatie van de Panama Papers is hij afgetreden. Maar, mensen als Poetin vragen nog steeds waar het boek eigenlijk over gaat. Ja, zo kan het ook.