het eerste boek over moestuinieren dat ik ooit gelezen heb. En daar ben ik blij om. Het heeft me duidelijk gemaakt wat ik intuïtief al wist. Frank Anrijs schrijft zowel vanuit zijn eigen ervaring als vanuit de ervaringen van zijn ouders en dit zonder belerend te zijn.
Hij pent in een zeer toegankelijke en duidelijke taal zijn visie neer over (moes)-tuinieren. Een visie die vertrekt vanuit de logica van de natuur. Bij het lezen heb je dan ook continu de nijging om ja te knikken, alsof er niets nieuws onder de zon is, alsof hij ons vertelt wat we allemaal al weten. En toch, ondanks de logica, blijkt elke dag dat velen dit boek zouden moeten lezen, de principes ervan zouden moeten toepassen. Principes die niet enkel van toepassing zijn op de moestuin, maar op het tuinieren in het algemeen, en dus ook de siertuin. De opsplitsing tussen siertuin en moestuin is tevens een kunstmatig gegeven, ze is arbitrair en op zich niet nodig. Dus ook als een moestuin je ding niet is, kan dit boek als leidraad dienen om op een meer natuurlijke manier te gaan tuinieren.
Van alle zaken die Frank verteld zijn er vooral twee die me bijgebleven zijn, twee principes die de manier waarop je tuiniert drastisch kunnen veranderen. Twee principes die ik nog dagelijks toepas in mijn eigen tuin:
Mulchen : Of anders gezegd, de aarde bedekt houden, met organisch materiaal van allerlei soort. Als je dit principe consequent toepast, met wat voor organisch materiaal je ook maar voorhanden hebt, dan merk je best wel snel hoe je bodem erop vooruit gaat, hoe het ondergrondse leven zijn gang kan gaan en explosief in aantal toeneemt. Dit alles met een grotere bodem-vruchtbaarheid tot gevolg, een toename in minarelen en andere essentiële voedingstoffen die je planten / groenten ten goede komen. Een bodem die leidt tot sterkere en dus minder kwetsbare planten. Een mulchlaag die ook plaats biedt aan vele andere organismen, aan natuurlijke vijanden van de belagers van je planten en groenten. En ja, opnieuw is hier niets nieuws onder de zon. Frank vertelt gewoon wat de natuur onze elke dag vertelt. Een bedekte bodem is de basis van alles. In een bos is toch ook alles bedekt of niet? En dit heeft zijn redenen, dit gebeurt niet zomaar.
Schijnbare chaos : Dit principe vertrekt vanuit het gegeven dat randen essentieel zijn, dat een kromme lijn, een meer natuurlijk gegeven is dan een rechte lijn, dat combinaties logischer zijn dan een eindeloze opeenvolging van steeds dezelfde soort. Rechte rijtjes van sla / van prei, of noem maar op zijn tegennatuurlijk en eigenlijk de beste manier om het de belagers makkelijk te maken. Frank probeert duidelijk te maken aan de hand van een aantal voorbeelden dat het combineren van groenten / bloemen en kruiden in golvende lijnen grote voordelen biedt. Dat het meer natuurlijk is, zonder te vervallen in chaos, waar een kat de melk niet meer vindt. En wie de kans ziet om eens een rondleiding te krijgen op het domein van Frank en zijn ouders, die zal zien dat het toepassen van schijnbare chaos niet alleen kan leiden tot een grotere opbrengst op een kleinere ruimte, maar ook tot een sierlijk gegeven, tot echte natuur. Voor mij is schijnbare chaos tot nu toe het systeem (want ja dat is het) dat het dichtst aansluit bij wat de natuur ons biedt.
Daar waar het boek van Frank voor iedereen een aanrader is, of je nu een ervaren rot of een beginner bent, heeft het wat mij betreft ook enkele tekortkomingen. Ten eerste valt hij zeer vaak in herhaling, hij klopt met goede bedoelingen steeds maar op dezelfde nagel, waarschijnlijk omdat hij dit nodig acht, om zijn argumenten herhaaldelijk kracht bij te zetten. Maar na verloop van tijd kan dit vervelend over komen. Je wordt nagenoeg platgewalst met het begrip mulchen. Hij mulcht er bij wijze van spreken op los! Ten tweede kan je de indruk krijgen dat zijn principes voornamelijk weggelegd zijn voor deze met een relatief grote tuin, en dit omdat hij vertrekt vanuit
