Geschreven bij Rainbow paperback 953 - Het verhaal van een Duitser 1914-1933
De jeugd van Sebastiam Haffner liep vrijwel parallel aan de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog en de daarna volgende turbulente tijden van de Weimarrepubliek en van het Derde Rijk. Dat geeft al een unieke intensiteit aan zijn ervaringen: die in je jeugd zijn immers meestal het indringendst en het minst bevooroordeeld. Aan de twee langere reviews hiervóór, over dit boek, valt nog maar weining toe te voegen. Maar wat voor mij de meest indringende leeservaring was, was dat enerzijds het Derde Rijk zich inderdaad indrong in ieder aspect van de samenleving, je ontkwam er nergens aan, maar dat anderzijds het grootste deel van de bevolking én van de andere politici een groot gebrek aan morele weerbaarheid toonde. Het zou allemaal wel niet zo'n vaart lopen, wat had je aan al dat gedoe om ertegenin in te gaan, je moest toch wat, als het eropaan kwam loosden ze die Hitler wel weer, etc, etc, totdat Hitler's greep, stapje voor stapje, concessie na concessie, zó stevig was geworden, dat hij de totale dictator was geworden. Men wist het WEL al een beetje van te voren, men had WEL op tijd "nee" kunnen zeggen, dat kun je lezen in dit boek, maar uit gemakzucht en door gebrek aan morele weerbaarheid, deed men dat maar niet. Tot het te laat was. De beste verklaring van de wel weerstaanbare opkomst van Hitler, tot nu toe.
Toen ik dit boek voor het eerst las, speelde net de vraag of het kabinet Rutte I tot stand moest komen, met de gedoogsteun van de PVV. Aanvankelijk twijfelde ik, "we moesten toch wát?" Was dit niet de beste van alle slechte oplossingen? Maar toen ik dit boek uit had, was ik een verklaard en compromisloos tegenstander van iedere vorm van samenwerking met de PVV. Zo'n "gedoogsteun" zou precies het gebrek aan morele weerbaarheid zijn, waardoor Hitler de macht kon verwerven, door telkens, stapje voor stapje, de beste van alle slechte oplossingen te zijn. En zolang er nog tijd was zei niemand PRINCIPIEEL nee! Jammer, dat we in Nederland aanvankelijk een beetje de verkeerde weg zijn opgegaan. Voor wie dit nog steeds een lastig probleem vindt, en er niet helemaal kan uitkomen: een MUST!
