Geschreven bij Baltische zielen
Teleurstellend! Het boek wemelt van de fouten. Dat moet ik tenminste aannemen, want ik heb een paar streekproeven genomen en meteen een heleboel fouten ontdekt.
Pagina 15: "... door ene Carl Robert Jakobson waren bewoond. Een soort Tolstoj, begreep ik. [...] ..., schrijver, filosoof, politicus, nationalist, stichter van het eerste dagblad in de Estse taal. Hij overleed in 1882 aan tyfus..." Jakobson was belangrijk in de tijd van nationale emancipatie in Estland, maar hij heeft geen enkel grote roman geschreven zoals Tolstoj. De stichter van het eerste dagblad in het Estisch was hij evenmin, filosoof werd hij nergens genoemd en aan de tyfus is hij ook niet overleden.
Pagina 309: "In het midden van de achttiende eeuw grepen de burgers van Rakvere, dat toen Wesenberg heette, naar de wapens om zich tegen de Russische annexatie te verzetten. Alle houten huizen van de stad gingen in vlammen op. De opstand inspireerde Jaan Kross tot zijn Rakvere romaan, die in de meeste buitenlandse edities de dubbeltitel De vrouwen van Wesenberg of De opstand van de burgers kreeg." Aldus Brokken in het hoofdstuk over Arvo Pärt. In een zo korte passage vier fouten in te bouwen is een hele prestatie: 1) Het is verkeerd te zeggen dat Rakvere toen Wesenberg heette. Estische en Duitse namen hebben altijd parallel bestaan; 2) er was nooit een opstand tegen wat Brokken de 'Russische annexatie' noemt. De opstand was tegen de Duitse bovenlaag gericht. En dat de huizen in vlammen zijn opgegaan, dat gebeurde al veel eerder, tijdens de grote Noordse oorlog (1700-1721) toen Rusland Estland en Lijfland veroverde; 3) deze opstand heeft Kross dus ook geenszins geïnspireerd tot zijn roman, de inspiratiebron was algemeen de boeiende geschiedenis van de stad en Estland überhaupt; 4) alleen in de Duitse vertaling luidt de romantitel "De vrouwen van Wesenberg of De opstand van de burgers", in geen enkele andere taal. Brokken heeft de roman dus hoogstwaarschijnlijk niet gelezen en slecht gerechercheerd wat de vertalingen naar andere talen betreft.
Laatste voorbeeld, pagina's 312 en 313: in verband met de naturalisatietoets beweert Brokken: "Geen van de Russen overweegt ook maar één seconde om aan het examen deel te nemen." Slaat nergens op, een hele hoop hebben het examen inmiddels afgelegd en hadden dat ook toen Brokken er was. Evenmin is het correct om een paar regels later te beweren: "Een derde van de bevolking heeft geen rechten." Mag iedereen zomaar iets roepen zonder een beetje onderzoek te doen? Al in 2012 had 84% van de inwoners van Estland een Estisch paspoort. (zie Van IJstijd tot Skype. Korte geschiedenis van Estland. Garant 2012, p. 214) Met alle rechten natuurlijk, afgezien van het feit dat ook mensen zonder Estisch paspoort niet volledig zonder rechten zijn.
Maar ook overdrijven in omgekeerde richting is verkeerd. Op p. 313 staat plotseling, i.v.m. de Sovjettijd: "... op de universiteit mochten doctoraalscripties alleen in het Russisch worden geschreven." Dat klopt ook weer niet, natuurlijk was het ook in het Estisch mogelijk (en werd door Esten doorgaans gedaan). Verder gaat het met "Aan de universiteit van Tartu stopten de meeste studies bij het kandidaats; om hun studie af te ronden moesten de studenten naar Moskou of Leningrad." Ook dit slaat nergens op: Het Nederlandse woord "kandidaats" is niet te verwarren met het Estische woord "kandidaat" - dit laatste komt overeen met een doctorstitel, dus wat vandaag de dag PhD wordt genoemd. Het Nederlandse kandidaats was de laagste graad (vergelijkbaar de huidige Bachelor).
En ga zo maar door. Wat moeten we met zo'n boek? Je kan het als luchtig lectuur over een reis lezen, dat wel, met hier en daar wat interessante gegevens en belevenissen, maar ja, je weet nooit of het wel klopt of toch foutief is. Daar heb je uiteindelijk niets aan.
