Geschreven bij De keizer aller ziektes
Heel af en toe verschijnt een magistraal boek dat in relatief kort bestek grootse inzichten biedt in een heel vakgebied. Dit is zo'n boek. Binnenkort zal kanker hart- en vaatziekten verdringen als de voornaamste doodsoorzaak. Daardoor, en door de explosieve groei van het aantal gevallen sinds de jaren 20 zien we kanker vooral als een moderne ziekte. De Amerikaans-Indiase oncoloog Mukherjee toont echter glashelder aan dat kanker veel ouder is, misschien wel de oudste ziekte die we kennen. Vroeger waren mensen meestal aan andere oorzaken overleden voor ze oud genoeg waren om kanker te kunnen krijgen. Kanker is namelijk leeftijdsgerelateerd. Naarmate we ouder worden, schrijft hij in een van de prachtige zinnen waarmee het boek vol staat, ‘wordt de vraag niet of we deze magistrale ziekte zullen ontmoeten, maar wanneer.’ Hij beschrijft hoe onze kennis is gegroeid, van de onkunde van de Oudheid via de onmacht van de Middeleeuwen naar de eerste voorzichtige pogingen tot opereren in 18de en 19de eeuw, de macabere ‘radicale aanpak’ die tot 1950 de norm was bij borstkanker, de eerste aanzetten voor chemotherapie, kort na de Tweede Wereldoorlog, de verloren War against Cancer uit de jaren 70 in de Verenigde Staten en de enorme vooruitgang uit het recente verleden. We weten pas 15 jaar hoe een kankercel werkt en waarom een cel een kankercel wordt. Op basis van die nieuwe inzichten zijn al radicaal nieuwe en veel betere middelen ontwikkeld, en er komen er nog veel meer aan. Dit schitterend geschreven boek is voor een deel een medische detective, voor een deel een geschiedenisboek, voor een deel een gids door de moleculaire biologie. Maar vooral mensen staan centraal, onderzoekers, briljant, hooghartig of eigenwijs, en zeker patiënten, want vooral door hun heldendom, schrijft Mukherjee, komt de wetenschap stapsgewijs, en soms met sprongen vooruit. Carla Reed, een kleuterjuf, krijgt acute leukemie. Mukherjee behandelt haar. Aan dat heel persoonlijke verhaal wordt het boek opgehangen. Mukherjee schuwt de emotie bepaald niet. Daardoor krijgt het boek er nog een vierde dimensie bij en wordt het een diep-menselijk verslag van waar we staan in onze al vierduizend jaar durende oorlog tegen een taaie tegenstander. Is kanker te genezen? Mukherjee is voorzichtig optimistisch: kanker kan een ziekte worden waarmee we kunnen leren leven in plaats van eraan dood te gaan.
Knap geconstrueerd, gloedvol geschreven, fascinerend tot en met de laatste ontroerende bladzijde. Een nobel boek.