Prachtig Nederlands, foutloos Nederlands, rijk, vloeiend, soepel, geen compromissen aan lezers die geen zin meer kunnen ontleden. Deze schrijver verstaat zijn vak, maar hij verwacht dat de lezer ook zijn vak verstaat. Herkenbaar Brouwers: de onversaagdheid waarmee hij de werkelijkheid te lijf gaat, met taal de werkelijkheid dwingend zich te voegen naar zijn, Brouwers', betekenis. Nee, Brouwers is geen schrijver die meebeweegt met wat hem overkomt, ook niet op de leeftijd van 70 jaar. Iets wat ook deze roman weer fascinerend maakt.
Behalve stilistisch ook compositorisch onberispelijk. Ik noem een paar elementen: de het boek doortrekkende genesis-scene van de dood van de moeder van de hoofdpersoon, Hammer; het het boek doortrekkende essay in statu nascendi over het woord "eigenlijk", het woord dat alle werkelijkheden verbindt; de universaliteit van zowel de almacht van de jonge Hammer als de om zich heen grijpende seniliteit van de oude; de klaagzang over de oneigenlijkheid van de Eeuwige Geliefde. Wederom, geschreven door iemand die weet hoe de bladzijden vol horen te lopen.
Een groot maar: in tegenstelling tot alle voorgaande romans van Brouwers vond ik deze vrij bloedeloos. Moeilijk te zeggen waar dat aan ligt. Aan de oneigenlijkheid van de aardse Geliefde? Gaandeweg zat ik me af te vragen waarom ik dit zat te lezen, eigenlijk. En dat is de enige vraag die een groot schrijver zijn lezer niet zal toestaan te stellen.
